AFC Ajax
logo van Ajax op een van de wanden van de Amsterdam ArenANaamAmsterdamsche Football Club "Ajax"[1]BijnaamDe Joden
Godenzonen
De AjaciedenOpgericht18 maart 1900StadionAmsterdam ArenA
Amsterdam, NederlandCapaciteit53.502[2]VoorzitterHennie Henrichs (voorzitter AFC Ajax)[3]
Leo van Wijk (voorzitter RvC vanAFC Ajax NV)EigenaarAFC Ajax NVTrainerPeter Bosz(Hoofd)sponsorZiggoBegroting€ 65 miljoenCompetitieEredivisiePrijzenLandskampioenschap: 33x
KNVB beker: 18x
Johan Cruijff Schaal: 8x
Europacup I/Champions League: 4x
Europacup II: 1x
UEFA Cup: 1x
International Football Cup: 1x
Europese Supercup: 3x
Wereldbeker: 2xWebsiteajax.nlThuiskleurenUitkleurenGeldig voor 2016/17 2016/17Portaal   Voetbal

Amsterdamsche Football Club "Ajax", kortweg AFC Ajax of gewoon Ajax, is een Nederlandse profvoetbalclub uit Amsterdam. De club is opgericht op 18 maart 1900 en is een van de drie traditionele topclubs in Nederland. Sinds de oprichting van de Eredivisie speelt Ajax onafgebroken in deze hoogste divisie. Ajax is 33 keer kampioen van Nederland geworden. Op de UEFA-ranglijst van de beste clubs in Europa staat AFC Ajax in het seizoen 2015/16 als beste Nederlandse club op de 30e plaats met 58.112 punten.[4] Volgens de IFFHS is Ajax de op zes na succesvolste Europese club van de twintigste eeuw. De club heeft sinds 1998 een beursnotering, zie daarvoor het artikel over AFC Ajax NV. Sinds 1996 speelt de club haar thuiswedstrijden in de Amsterdam ArenA. Ajax slaagde er als één van de weinige Europese topclubs in om samen met Chelsea,Juventus en Bayern München, alle drie de UEFA hoofdcompetities (Europacup I/UEFA Champions League, Europacup II, en UEFA Cup/UEFA Europa League) te winnen.[5]

Vanaf het seizoen 2012/13 heeft Ajax ook een vrouwenelftal. Het team speelt in de Eredivisie Vrouwen.

 

 

Geschiedenis

Zie Geschiedenis van AFC Ajax voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Ontstaan van de club

Een aantal vrienden richtte in 1894 een voetbalclub op. Ze noemden de club aanvankelijk "Union", maar doopten hem nog datzelfde jaar om naar "Footh-Ball Club Ajax" (inclusief de spelfout), naar de Griekse held. In deze periode werden in heel Nederland en vooral in Amsterdam veel voetbalclubs opgericht. De Amsterdamse voetbalbond stelde, om chaos te vermijden strikte regels op, de club kon hier niet aan voldoen en in 1896 ging de club praktisch ter ziele. Vier jaar later besloot Floris Stempel samen met Han Dadeen Carl Bruno Reeser wederom een poging te wagen en op 18 maart 1900 werd Ajax opgericht in café "Oost-Indië" aan het begin van de Kalverstraat bij de Dam, op de plek waar tot 2012 muziekzaak Fame was gevestigd. Floris Stempel werd de eerste voorzitter van de club, waarvan de naam ditmaal wél goed gespeld werd.[6] Om verwarring met een gelijknamige voetbalclub uit Leiden (die inmiddels bekend is als Ajax Sportman Combinatie) te vermijden werd later "Amsterdamsche" nog voor de naam gezet. In 1902 werd Ajax toegelaten in de derde klasse, waarna het direct promoveerde naar de tweede klasse. In 1908 werd gefuseerd met derdeklasser AFC Holland (opgericht in 1899) die opging in Ajax.[7] Vier spelers van het oude Holland waren belangrijk in het latere succes in 1911.[8]

Joodse achtergrond

Ajax staat nationaal en internationaal bekend om haar Joodse achtergrond. Ajax heeft verschillende bekende Joodse spelers en verenigingsmensen gehad, zoals Johnny Roeg en de in Auschwitz omgekomen Eddy Hamel. In de jaren zestig speelden Bennie Mulleren mister Ajax Sjaak Swart als Joodse spelers voor de club. De laatste Joodse speler bij Ajax was Daniël de Ridder. Buiten het veld waren er verzorger Salo Muller en bestuurders Jaap van Praag, Michael van Praag en Uri Coronel Joods.

Stadions

Ajax heeft in de loop der jaren op vele locaties gespeeld. Het begon allemaal op een veldje in de toenmalige gemeente Nieuwer-Amstel, nog voordat de club officieel werd opgericht (in 1893). Voor vijftien gulden per half jaar werd er een weiland gehuurd. In 1896 werd het veldje bij de gemeente Amsterdam gevoegd.[9] In 1900 verhuisde de club naar Amsterdam-Noord, waar tot 1907 tussen de weilanden werd gespeeld.[9] In 1907 nam Ajax intrek in het eerste voetbalstadion van Amsterdam, in de volksmond "Het Houten Stadion" genoemd. Het stadion lag dichter bij het centrum dan de vorige locaties, maar er ontbraken nog steeds tribunes (die er pas in 1911 kwamen), kleedkamers en stromend water. Het stadion bleek toch te klein te zijn: na vier opeenvolgende landstitels in de jaren dertig werd er verhuisd naar Stadion De Meer.[9] Dit stadion zou het meest legendarische stadion uit dit rijtje worden: er speelden voetballers als Johan Cruijff, Sjaak Swart en Marco van Basten. De gemeente Amsterdam wilde bouwen in het geannexeerde Watergraafsmeer, dus liet Ajax een stadion bouwen in Betondorp. Het stadion mocht maximaal 300.000 gulden kosten, en zelfs de spelers betaalden mee. De openingswedstrijd was op 9 december 1934 tegen Stade français, een wedstrijd die met 5-1 werd gewonnen. Het duurde tot 1971 tot er lichtmasten werden geplaatst. In 1996 vertrok Ajax, na er 62 jaar gespeeld te hebben, uit De Meer. Het stadion had, onder andere door nieuwe veiligheidsregels van de UEFA, zijn langste tijd gehad.[9] In die jaren gebruikte Ajax het Olympisch Stadion als uitvalsbasis voor zijn belangrijkste duels: Stadion De Meer kon niet meer dan 29.500 personen herbergen, terwijl het Olympisch Stadion vanaf 1937 64.000 plaatsen kende. Met de bouw van de Amsterdam ArenA werd het Olympisch Stadion in 1996 gedag gezegd.[9] In dit stadion werd op 14 augustus 1996 geopend met een vriendschappelijk duel tegen AC Milan, er werd met 0-3 verloren. Tot op heden speelt Ajax zijn wedstrijden in de Amsterdam ArenA.[9] Op 15 mei 2013 werd in de Amsterdam ArenA de finale van de Europa League 2012/13 gespeeld.

Financiën

Ajax NV

Zie AFC Ajax NV voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Ajax is de enige Nederlandse voetbalclub met een beursnotering. De emissie op de Amsterdamse effecten beurs vond plaats op 11 mei 1998. Met een introductiekoers van 25 gulden haalde de club omgerekend 54 miljoen euro op.[10] Na een lichte opleving zakte de koers naar een dieptepunt van € 3,50. Kritiek werd gegeven dat het juridisch stramien van een naamloze vennootschap een voetbalclub niet past. Supporters maakten zich zorgen dat de sportieve belangen van de club zouden botsen met de commerciële belangen van het beursgenoteerde Ajax. Een Ajax-aandeel was anno 2008 ongeveer 5,90 euro waard.[11] In 2008 concludeerde een commissie onder leiding van erelid Uri Coronel dat de beursnotering geen waarde heeft voor de club en overwogen zou moeten worden om de beursnotering te beëindigen.[12] De haalbaarheid en wenselijkheid van het terugkopen van de aandelen wordt echter betwijfeld.[13]

Sponsors

De eerste grote shirtsponsor van de club was het Japanse elektronicaconcern TDK (1982/1983-1990/1991). Daarna was de bank ABN AMRO zeventien jaar lang sponsor. De huidige hoofdsponsor van de club is sinds het seizoen 2008/09 de verzekeraar AEGON. Dit contract heeft een looptijd van zeven jaar tot het einde van het seizoen 2014/2015, maar wordt in de zomer van 2014 beëindigd.[14] Op 1 januari 2015 werd Ziggo hoofdsponsor van Ajax. De overeenkomst met Ziggo heeft een looptijd tot en met 30 juni 2019.[15]Eerste kledingsponsoren waren Le Coq Sportif (begin 1973-1976/1977; 1980/1981-eind 1984), Puma (1977/1978-1978/1979) en Cor du Buy (1979/1980). De huidige kledingsponsor is Adidas, dat een contract heeft tot medio 2019.

PeriodeKledingsponsorShirtsponsor1973-1977Le Coq Sportifgeen1977-1979Puma1979-1980Cor du Buy1980-1982Le Coq Sportif1982-1984TDK1985-1989Kappa1989-1991Umbro1991-2000ABN AMRO2000-2008Adidas2008-2014AEGON2015-2019Ziggo

Ajax heeft een paar keer met een alternatieve shirtsponsor gespeeld. Op 1 april 2007 droeg Ajax in de wedstrijd tegen Heracles Almelo de naam Florius op het shirt.[16] Florius is een onderdeel van ABN AMRO en was destijds net gelanceerd. De laatste compettitiewedstrijd in het seizoen 2007/2008, eveneens thuis tegen Heracles Almelo, stond Dance4Life op het tenue.[17][18] Dit was een gebaar van ABN AMRO, die na dat seizoen stopte met sponsoring en de laatste wedstrijd het hele sponsorpakket aan Dance4Life doneerde. Op 24 januari 2010, bij de wedstrijd Ajax-AZ, speelden beide ploegen met Giro 555 op het shirt om aandacht te vragen voor het gironummer van de samenwerkende hulporganisaties, ten bate van de aardbeving in Haïti.[19] Hetzelfde gebeurde op 13 april 2011 toen Ajax een benefietwedstrijd speelde tegen Shimizu S-Pulse ten bate van de ramp in Japan.[20] De shirts met Giro 6868 werden later geveild.[21] Op 1 april 2012 speelde Ajax wederom tegen Heracles Almelo met een andere shirtsponsor. Op deze dag prijkte het logo van "Fonds Gehandicaptensport" op het shirt. Ajax' shirtsponsor AEGON ondersteunt al jaren het Fonds Gehandicaptensport en wilde met deze actie samen met Ajax en de Ajax foundation aandacht vragen voor de start van de jaarlijkse collecteweek.[22] Ook op 7 april 2013 speelde Ajax met Fonds Gehandicaptensport op het shirt, weer was Heracles Almelo de tegenstander. Op 30 maart 2014 prijkte het Fonds Gehandicaptensport wederom op het shirt. Ditmaal was FC Twente de tegenstander.[23]

Supporters

Ajax heeft enkele fanatieke supporterskernen, waaronder de F-Side (opgericht 3 oktober 1976) en VAK410 (opgericht in 2001). In de Arena zit de F-Side pal achter het doel aan de zuidkant van het stadion in de vakken 125 tot en met 129. De supporters van de F-Side zorgen voor sfeer in het stadion, maar ook vaak voor rellen tijdens en na wedstrijden. Als de toss het toelaat speelt Ajax altijd de tweede helft richting de F-Side. De supporters van VAK410 bevinden zich in de zuidhoek van het stadion op de bovenste ring, vak 424 en 425. Tot 2008 stonden zij aan de noordwestkant, in vak 410 (vandaar de naam). De supporters van VAK410 maken meer sfeeracties in het stadion met onder meer grote spandoeken. Zowel de F-Side als VAK410 hebben geen eigen zitplaatsen maar staan tijdens de wedstrijd.[24]

Uit de Football Top 20 van onderzoeksbureau SPORT+MARKT is gebleken dat Ajax in 2010 ongeveer 7,1 miljoen supporters in Europa heeft, een stuk meer dan rivalen Feyenoord en PSV (respectievelijk 1,6 en 1,3 miljoen). Deze 7,1 miljoen supporters leveren Ajax een 15e plaats op de Europese ranglijst op. Daarnaast is volgens het onderzoek 39% van de Nederlandse voetballiefhebbers Ajacied.[25] Ajax heeft niet alleen veel supporters, maar ook veel fans gaan naar Europese wedstrijden. Met gemiddeld 48.677 toeschouwers per wedstrijd stond Ajax in 2010 op de twaalfde plek in Europa, dit is bijvoorbeeld boven grote clubs zoals AC Milan, Manchester City en Chelsea FC. Kanttekening hierbij is dat niet alle clubs de capaciteit van de Amsterdam ArenA bezitten.

Joden

Spelers en supporters van Ajax werden in het verleden al aangesproken als 'Joden'. Supporters hebben dit als geuzennaam overgenomen. De herkomst van deze naam is onderwerp van discussie omdat Ajax van oorsprong geen Joodse voetbalclub is. Voor deTweede Wereldoorlog waren Wilhelmina Vooruit en Hortus Eendracht Doet Winnen (tegenwoordig gefuseerd onder de naam WV-HEDW) dé Joodse clubs van Amsterdam. Al voor de oorlog speelden er Joodse voetballers bij Ajax, alleen niet significant méér dan bij de andere Amsterdamse clubs. De aanhang was echter wel van meer Joodse afkomst en zo hing er in de jaren dertig van de vorig eeuw al een Joods imago rond de club. Aanhangers van bezoekende teams zagen dat er veel Joodse supporters aanwezig waren.[26]Het bestuur van Ajax en het CIDI hebben zich altijd verzet tegen het gekoketteer met het jodendom.[27]

Volgens Amsterdammers is de bijnaam afkomstig van de vele supporters die vroeger per fiets naar de wedstrijden reden. Daarbij passeerden zij de Nieuwmarkt/Waterloopleinbuurt (de Jodenhoek) en de Transvaalbuurt waar ook veel Joodse mensen woonden. Men gebruikte dan vaak de uitdrukking Wij gaan naar de Joden.

Negatief gebruik

Tegenwoordig heeft de geuzennaam weinig meer met het Joodse geloof te maken. Daarom wordt de geuzennaam 'Joden' ook steeds minder gebruikt, aangzien dit kwetsend is voor de Joodse gemeenschap van Amsterdam.

Daarnaast wordt de geuzennaam negatief gebruikt door supporters van rivaliserende clubs. Een enkele keer ook door tegenstanders zoals in maart 2011 na de wedstrijd tussen ADO Den Haag en Ajax. Na afloop van de door ADO gewonnen wedstrijd gingen de spelers Lex Immers en Charlton Vicento en de trainers John van den Brom en Maurice Steijn te ver mee in het enthousiasme van de supporters. Volgens verschillende bronnen was vooral Immers de aanstichter door de geuzennaam op een negatieve manier te gebruiken. Zo werd "we gaan op jodenjacht" naar voren gebracht. Alle betrokkenen hebben na afloop hun excuses aangeboden, maar werden alsnog door de eigen club en de KNVB gestraft.[28]

Supportersvereniging Ajax

Dit is officieel de grootste supportersvereniging van Europa met 85.000 leden, opgericht op 7 mei 1992. De vereniging organiseert tientallen keren per jaar grote activiteiten en evenementen binnen Nederland. Gevarieerd van de Open Dag, die jaarlijks door tienduizenden bezoekers wordt bezocht, tot regionale supportersfeesten, een website en een krant Ajaxlife die twintig keer per seizoen toegestuurd wordt.

Gemiddeld toeschouwersaantal 1988-2014

Deze grafiek laat zien hoeveel supporters de thuiswedstrijden van Ajax gemiddeld bezochten in de loop der jaren. Duidelijk zichtbaar is het verschil tussen De Meer en de Amsterdam ArenA (vanaf 1996/97).

10467118231700022479189942142922724235842199248069484234127540873363393580947571489964959547737485614912549014486774731650146504905087188899091929394959697989900010203040506070809101111/1212/1313/14

Rivaliteit

Als een van de drie traditionele topclubs heeft Ajax in de loop der jaren veel rivaliteit ondervonden van andere clubs in de Eredivisie.

Rivaliteit met Feyenoord

De rivaliteit tussen Ajax en Feyenoord is spreekwoordelijk; ze is bekender dan alle andere rivaliteiten tussen Nederlandse voetbalclubs. De onderlinge duels (De Klassieker) behoren tot de belangrijkste wedstrijden van het jaar en zijn altijd uitverkocht. Tot het midden van de jaren zeventig waren Ajax en Feyenoord de enige Nederlandse clubs die met regelmaat landskampioen werden en zich internationaal konden meten. Een wedstrijd tussen beide clubs kwam in die dagen neer op een krachtmeting welke club de beste van Nederland was. Het is in de publieke beleving een botsing tussen het sierlijke en elegante voetbal van Ajax en de onverzettelijke strijdlust van Feyenoord. Daarnaast is het een botsing van de twee grootste steden van Nederland: de zelfbewuste uitstraling van de hoofdstad strijdt tegen de Rotterdamse arbeidersmentaliteit. In de praktijk valt er op de stereotypering het voetbal van beide clubs veel af te dingen, deze stereotypering ging alleen zeer duidelijk op in de 5 seizoenen 1977/78 tot en met 1981/82.[29]

Zowel binnen als buiten het stadion hebben er in het verleden supportersrellen plaatsgevonden. Het dieptepunt is de afgesproken confrontatie geweest tussen harde kern aanhangers van de beide clubs in 1997 op een weiland nabij Beverwijk, waarbij Ajax-supporter Carlo Picornie om het leven kwam (de Slag bij Beverwijk).

Rivaliteit met PSV

PSV is een rivaal op sportief gebied. De wedstrijden tegen PSV worden ook als 'toppers' bestempeld. De rivaliteit met PSV bestaat al geruime tijd en komt voort uit diverse oorzaken, zoals de verschillende interpretatie van al dan niet recente nationale en internationale successen van beide clubs en de veronderstelde tegenstelling tussen de Randstad en 'de provincie'.

Rivaliteit met andere clubs

Behalve Feyenoord en PSV heeft Ajax nog een aantal andere rivalen. Daarbij valt op dat deze tegenstanders meer bezig zijn met de strijd tegen Ajax dan andersom. Eén daarvan is FC Utrecht. Hoewel de Utrecht-supporters Ajax meer als rivaal beschouwen dan andersom zijn deze duels altijd beladen: twee fanatieke supportersgroepen staan tegenover elkaar en wedstrijden waarin aan beide kanten strijd geleverd wordt, zijn eerder regel dan uitzondering. Hetzelfde geldt ook voor ADO Den Haag. De confrontaties tussen de beide supportersgroeperingen zorgen voor beladen wedstrijden. De vermeende brandstichting in het supportershome van Ajax door ADO-hooligans en de inval van Ajacieden in het clubhuis van ADO als wraakactie hebben de onderlinge spanningen verder opgevoerd. In 2006 werd besloten dat beide clubs vijf jaar lang geen uitsupporters mochten meenemen in onderlinge duels.[30]

Met FC Twente, FC Groningen en het nabij gelegen AZ heersen daarnaast enige spanningen. Supporters van andere clubs vertonen soms een afkeer van Ajax en trekken dan samen op tegen de club. In het verleden waren Amsterdamse rivalen Blauw-Wit, DWS enDe Volewijckers, die in 1972 opgingen in FC Amsterdam.

Verbonden aan Ajax

Bestuursraad/directie

De bestuursraad van AFC Ajax bestond uit zeven personen: Voorheen waren dat Hennie Henrichs (voorzitter), Tonny Bruins Slot, Jan Buskermolen, Dick Schoenaker, Cees Vervoorn, Ronald Pieloor en Maarten Oldenhof. De directie van het bedrijf AFC Ajax NVbestaat eerder uit vier man: Dolf Collee als algemeen directeur, Jeroen Slop als financieel directeur en Marc Overmars als directeur voetbalzaken. De Raad van commissarissen bestaat uit Ernst Ligthart (voorzitter), Theo van Duivenbode en Leo van Wijk.[31]

In 2016 bestaat de directie uit J. Slop, M. Overmars, L. Collee, E. van der Sar. De raad van commissarissen onder voorzitterschap van Hans Wijers bestaat uit 4 mannen. Hiermee voldoet het bedrijf Ajax bij lange na niet aan het streefcijfer van 30% aandeel vrouwen in de top van Nederlandse beursgenoteerde bedrijven per 1 januari 2016.[32]

Ereleden